az

en

ru


 
 
 
 
 
Askon Biznes Servis

ASKON şirkətlər qrupuna aid olan “ABS - ASKON Biznes Servis” şirkətinin əsas fəaliyyəti dövlət və kommunal xidmət əməliyyatlarının E-Dövlət proqramına uyğun şəkildə  avtomatlaşdırılmasıdır. Bunun üçün şirkətimiz bu yöndə çox böyük təcrübəyə malik olan Siemens şirkəti ilə əməkdaşlıq etməkdədir. Dövlət strukturunun və tələblərinin nəzərə alınması şərti ilə Siemens təcrübəsinin Azərbaycan Respublikası E-Dövlət programına inteqrasiyası “ABS - ASKON Biznes Servis” tərəfindən gerçəkləşdirilməkdədir.

 

E-Dövlət həlləri:

  • Sərhəd Nəzarət Sistemi
  • Mobil Polis Məlumat Sistemi
  • Mobil Təcili Tibbi Yardım Sistemi
  • Biometrik Pasport, Viza və ID CARD həlləri
  • İnşaat Nəzarət Sistemi
  • E – Səsvermə
  • Sosial və sağlamlıq xidmətləri
  • Vergi menecmenti
  • Axtarış
  • Fövqəladə hal menecmenti
  • Və s.

     

 

 

 

E-Dövlət həllimizin Arxitektura prinsipləri

Aşağıdakı ümumi prinsiplər, həllimizin təkmilləşdirilməsində istifadə olunmuşdur:

  • Məqsəd baxımından kritik hazır olma prinsipi;
  • Arxitektura üstünlükləri prinsipi;
  • Dözümlülük prinsipi

 

Məqsəd baxımından kritik hazır olma prinsipi

Prinsipin məqsədi, 24x7 təhlükəsiz xidmət təmin etməkdir. Bu səbəbdən sistemin fasiləsiz işləməsinin və böyüməsinin təmin edilməsi üçün həm cihaz həm də program perspektivləri baxımından olduqca təhlükəsiz, böyüdülə bilər və uzadıla bilər bir sistem yaradılması gərəkməkdədir.

 

Arxitektura üstünlükləri prinsipi:

Azərbaycan e-Dövlət Qapısı arxitekturası üstünlükləri aşağıdakılar olacaqdır:

  • Zəmanət;
  • Təhlükəsizlik;
  • Müştəri dostu və bütün müştərilərin, qurum istifadəçilərinin və Qapı ilə əlaqədar IT sistemləri tərəfindən istifadə oluna bilərlik;
  • Miqyaslandırıla bilmə (istifadəçilər, mesajlaşma həcmləri, xidmətlər, və s. baxımından);  
  • Qurumların IT personalı tərəfindən yeni xidmətlərin əlavəsi ilə müstəqil böyümə;

 

Dözümlülük prinsipi (Bu, texnologiyaların və məhsulların yetkinliyidir)

Qapı proyekti üçün müəyyən və tövsiyə edilmiş texnologiyalar məhsulun ispatlanması və test edilməsi kimi faktorların dəyərləndirilməsindən sonra seçilmişdir. Geniş bir istifadəçi kütləsi tərəfindən test edilməmiş və ya özünü sübut etdirməmiş olan yeni texnologiyalar, alətlər və məhsullar yararsız olaraq dəyərləndirilmişdir.

 

Texnologiyaların seçimində verilən qərarlarda aşağıdakı göstərişlər əsas alınmışdır:

  • Programın, həm ölkədə həm də digər ölkələrdə geniş şəkildə qurulmuş əsası olmalıdır;
  • Geniş bir  programçı birliyi və açıq qaynaq programı üçün dəstək əsası olmalıdır;
  • Müqayisə edilə bilər qurum ssenarilərində sınaq edilmiş və qəbul olunmuş olmalıdır.

 

Çoxlu Kanal və Cihazı dəstəkləməsi Prinsipi

Dövlət Qurumlarının mətbuat yayımları kimi məlumatların əldə olunması baxımından PDA-lar, smartphone-lar, və s. kimi müxtəlif müştəri cihazlarının istifadə edilə bilməsi üçün təkmilləşdirilməsi vacibdir. Bu səbəbdən, müxtəlif cihazlar ilə çox kanallı xidmət məqsədinin gerçəkləşdirilməsi üçün Birinci Gündən arxitekturanın təkmilləşdirilməsi məcburidir.

 

Xidməti Hizmeti Özetleme Prinsipi

Qapı, özünə bağlı fərqli Dövlət Qurumları və vasitəsi tərəfindən təqdim olunan ayrı-ayrı xidmətləri toplama, Qapı Portalı üzərindən vətəndaşlara və firmalara xidmətləri təqdim etmədən əvvəl bu xidmətləri paketləmə və yeritmə bacarığına malikdir.

Sahibkar Xidmət Verilənlər Yolu, Adres Tahakkuku, Veri Atlama, Kimlik Yönetimi ve Erişim Kontrolü, v.s. kimi Qapıdakı nüvə vasitələrin hər biri namizəd xidmətdir. Bunlar müştəri üzlü xidmətlər ilə eyni şəkildə dəyərləndiriləcəkdir.

 

Qapıda təqdim olunan xidmətlərin hamsının 3-parçalı xidmət modeli yönündə təkmilləşdirilməsi gərəkdir:

  • İnsan üzü parçası (end-user interface);
  • İnteqrasiya parçası; və
  • Tamamlama parçası

 

Gerçək Qurum (tək Pəncərə) Prinsipi

Dövlət portalına giriş edən Vətəndaşların və Firmaların, offline qurumlarda ortaya çıxan “silo yapısını” hissetməməsi gərəkdir.  Portal üzərindən təqdim edilən xidmətlərin qurumdan quruma hərəkət etdirilməsi və son olaraq da çarpaz qurum çərçivəsində təqdim olunmasə və ənənəvi mənada mövcud qurumların heç biri tərəfindən “sahib olunmaması” gərəkdir.

 

İnteqrasiya Prinsipi

Bu prinsipi daha yaxşı anlamaq üzərə inteqrasiya və bərabər işləyəbilmə arasındakı fərqi bilməmiz lazımdır. Fərqliliklərə aid siyahı aşağıda göstərilmişdir :

 

İnteqrasiya

Bərabər işləyəbilmə

İşlərin gerçəkləşdirilməsi üçün qurumlardakı sistemlərin müəyyən standartlara və yanaşmalara uyğun olması gərəkdir.  

 

Sistemlər, qatı standard uygunluğu olmadan məlumatları bölüşə bilər.

Həm fiziki həm də məntiqi bağlantılar sıx şəkildə birləşmişdir.

 

Həm fiziki həm də məntiqi bağlantılar sıx deyildir.

Dövlət Qurumlarındakı iştirakçı sistemlər daha geniş bir bütün olaraq  mənimsənməkdədir, bunun yanında Qurum sistemləri bəzi müstəqillikləri itirməkdədir.

 

İştirakçı sistemlər müstəqil və muxtar qalmağa davam etməkdədir.

Qaydalar, ənənəvi modda, metodda və ya ssenaridə programlanmaqdadır.

 

Qaydalar, sxem, müstəqil modellər və xəritələmə şəklində modellənməkdədir

 

 

Boş Bağlantı Prinsipi

Qapının təməl mənada bütün qarmaşıqlığı, platform asılılığı və Qapının nüvəsinin xaricində tutulan digər “qatı” xidmətləri ilə təbii olaraq “boş” olması gərəkdir.

Qapının kənarlarındakı funksiyonallıq, boş bağlantılı bir şəkildə ötürüləcəkdir. Bərabər vaxtlı olmayan verilənlər-mərkəzli aravahidlərdə zəif bağlantının (müvəqəti, uzaysal, içeriksel) təkmilləşməsi və tətbiq edilməsi gərəkdir.

Çox ciddi şəkildə gərəkli olmadıqca arxitektura təkmilləşdirilməsində birə bir inteqrasiyanın (möhkəm bağlama) olmaması gərəkdir. Zəif bağlantı prinsipi, inteqrasiya çərçivəsi ilə bağlantılı xidmətlərdə sıx şəkildə təqib edilməlidir.

Portal xidməti kimi fərqli tax-dəyişdir xidmətlər.

 

Zərf mesajı Prinsipi

Alınan və gönderilən bütün mesajların XML strukturunda olması gərəkdir.

 

 

Sıfır iz Prinsipi

XML, web xidmətlərini istifadə edərək qurumlar digərləri ilə əlaqədə ola bilər və birbirləri ilə rabitədə olmaq üçün browser texnologiyasından başqa heç bir texnologiyaya ehtiyacları yoxdur.

 

 

 

Test, təftiş və təşhis Prinsipi

Qapıda təqdim olunan xidmətlərin, həm ticari baxımdan həm də texnologiya perspektividən təftiş olunması gərəkdir.

 

Ortak Kullanıcı Arabirimi ve İstikrarlı Markalama

Çok portallı bir tasarımda, istikrarlı bir konusal görünüş ve his ve ayrıca çeşitli portallar üzerinden çevrimiçi markalamanın varlığı en iyi uygulama olarak kabul edilmektedir. Portal ziyarətçilərinin, portalda verilən ayrı məlumatları tələb etməsi durumunda portalı tərk ettikləri hissinə tutulmaması gərəkdir.. Bunun yerinə, son portalda mövcud dəyişikliklər olsa belə bir program mühitindən digərinə keçərkən fərq edilməyəcək şəkildə fərqli məzmun, e-Xidmətlər və programlar arasındakı  inteqrasiyanın istifadəçilər üçün problemsiz olması gərəkdir.

Bu  yöndən, təkmilləşdirilən e-Xidmətlər sadəcə Portal Çərçivəsində görünəcəkdir. Portal motoru tərəfindən hər bir e-Xidmət vasitəsi üçün ayrı bir pəncərə açılmayacaqdır. Portal içərisindəki menyularda, lazımi hallarda boşluk səbəbindən yığılmalar ortaya çıxa bilər. Pop-up modelindəki pəncərələr də gərəkli hallarda istifadə olunacaqdır.